Koklusz u osób zaszczepionych i niezaszczepionych – objawy i leczenie krztuśca

Kaszel to jeden z pierwszych objawów wielu infekcji. Możemy mieć do czynienia z kaszlem o różnym nasileniu oraz charakterze. W przypadku kokluszu występują napady kaszlu, po których pojawia się głęboki, świszczący wdech. Wydawane przez chorego dźwięki przypominają pianie koguta. To jeden z typowych objawów kokluszu, który powinien skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza.

Zakażenie krztuścem

Koklusz zaliczany jest do grupy chorób zakaźnych, które dość szybko się rozprzestrzeniają – średnio 80% osób, które miały bliski kontakt z chorym, ulega zakażeniu. Do zakażenia kokluszem dochodzi drogą kropelkową. Początkowo objawy kokluszu są bardzo podobne do objawów innych infekcji dróg oddechowych. Koklusz jest chorobą uwzględnioną w kalendarzu szczepień obowiązkowych, jednak zarówno szczepienia ochronne, jak i przechorowanie krztuśca nie chronią w 100% przed zakażeniem. Ważne! Zaszczepieni i niezaszczepieni pacjenci nieco inaczej przechodzą chorobę. W przypadku osób zaszczepionych zakażenie ma lżejszy przebieg i nie towarzyszą mu charakterystyczne świsty wdechowe w trakcie i po napadach kaszlu.

Koklusz jest ostrą chorobą zakaźną, która uaktywnia się co kilka lat – średnio co 3-5 lat notuje się większą liczbę zachorowań m.in. wśród niemowląt i małych dzieci. Koklusz jest bardzo niebezpieczny dla maluchów, bo może doprowadzić do poważnych zaburzeń oddychania oraz niedotlenienia organizmu, które jest związane z bezdechem.

Okres wylęgania krztuśca to średnio 7-10 dni, jednak choroba może rozwinąć się nawet do 21 dni od momentu kontaktu z osobą chorą.

Koklusz (krztusiec) – co warto wiedzieć na temat tej choroby?

Koklusz, inaczej krztusiec, jest chorobą zakaźną o podłożu bakteryjnym. Od wielu lat systematycznie wzrasta liczba małych pacjentów i osób dorosłych, u których występują objawy tej choroby.

Krztusiec wywołują Gram-ujemne bakterie Bordetella pertussis. Pałeczki krztuśca kolonizują drogi oddechowe, upośledzając ich funkcjonowanie. Za pojawienie się objawów choroby odpowiadają produkowane przez pałeczki krztuśca endotoksyny i egzotoksyny, które niszczą m.in. komórki nabłonka rzęskowego, uniemożliwiając efektywne oczyszczanie się dróg oddechowych z gromadzonego śluzu. Do produkowanych przez pałeczkę krztuśca toksyn zaliczamy m.in. toksynę krztuścową i toksynę tchawiczą.

Jedynym gospodarzem pałeczek krztuśca jest człowiek. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową poprzez kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych chorego, która rozprzestrzenia się podczas kaszlu oraz kichania. Jak już zostało wspomniane, koklusz jest chorobą, która charakteryzuje się bardzo wysoką zakaźnością – w przypadku bliskiego kontaktu z osobą chorą do zakażenia dochodzi w około 80% przypadków. To bardzo dużo, jednak wysoka zakaźność krztuśca dotyczy przede wszystkim tzw. kontaktu domowego oraz przebywania z osobą chorą w zamkniętych pomieszczeniach.

Koklusz jest chorobą, która wiąże się ze sporym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia, bo wywołuje bakteryjne zapalenie tchawicy i zapalenie oskrzeli. W szczególności należy chronić przed krztuścem niemowlęta, małe dzieci, osoby z obniżoną odpornością oraz osoby np. przechodzące wyniszczające kuracje i chorujące przewlekle, bo zakażenie pałeczką krztuśca może doprowadzić do poważnego niedotlenienia organizmu. Krztusiec jest także chorobą, która niesie za sobą ryzyko groźnych powikłań – u chorych może rozwinąć się np. zapalenie płuc oraz zapalenie ucha środkowego. Powikłaniem krztuśca jest krztuścowe uszkodzenie mózgu, do którego dochodzi na skutek niedoboru tlenu w organizmie.

Koklusz u niezaszczepionych i osób z obniżoną odpornością

Koklusz jest chorobą, która ma różny przebieg w przypadku zakażenia pierwotnego oraz zakażenia, do którego dochodzi u osób w pełni zaszczepionych lub zaszczepionych częściowo. Zakażenie pierwotne dotyczy niezaszczepionych dzieci i osób dorosłych oraz osób z obniżoną odpornością. W przypadku osób niezaszczepionych oraz osób, których odporność organizmu jest z różnych względów obniżona, choroba ma przebieg typowy – uwzględnia on 3 stadia choroby.

W każdym stadium krztuśca pojawiają się charakterystyczne objawy. W tym przypadku mamy do czynienia z bardzo długim utrzymywaniem się objawów chorobowych – od momentu zakażenia do momentu całkowitego ustąpienia objawów może minąć nawet 12 tygodni. Przebieg choroby zależy jednak od wielu czynników m.in. ogólnego stanu zdrowia chorego, jego wieku, występowania schorzeń przewlekłych i innych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu.

Koklusz u osób zaszczepionych

Zakażenie pałeczkami krztuśca u osób zaszczepionych przebiega w sposób atypowy. Co to oznacza? Choroba ma w tym przypadku łagodniejszy przebieg. Jednym z charakterystycznych objawów jest przedłużający się napadowy kaszel, który bywa wyjątkowo dokuczliwy, jednak nie pojawiają się towarzyszące mu objawy typowe dla zakażeń pierwotnych i rzadko obserwowane są poważne powikłania. Trzeba jednak wiedzieć, że na przebieg choroby u niezaszczepionych także wpływają dodatkowe czynniki, czyli m.in. wiek i ogólny stan zdrowia.

Objawy krztuśca

Objawy choroby zależne są od jej postaci. Przebieg klasyczny krztuśca uwzględnia 3 fazy krztuśca. Fazy krztuśca to:

• faza nieżytowa krztuśca,
• faza napadów kaszlu,
• faza zdrowienia.

Stadium pierwsze (nieżytowe) objawia się w sposób podobny do innych infekcji dróg oddechowych m.in. stanem podgorączkowym lub niewysoką gorączką, katarem i kichaniem. U niemowląt i małych dzieci w pierwszym stadium choroby mogą pojawić się także trudności z przyjmowaniem płynów oraz pokarmów, a także drgawki.

Ważne! Największą zakaźność obserwuje się w pierwszym stadium choroby, gdy trudno jest jednoznacznie stwierdzić, z jaką infekcją mamy do czynienia. Pierwsze stadium choroby trwa około 7-14 dni.

Drugie stadium krztuśca to faza napadowego kaszlu. W tej fazie zaczyna pojawiać się męczący, suchy kaszel. Ataki kaszlu nasilają się w nocy oraz podczas przebywania w pozycji leżącej. Kaszel jest bardzo uciążliwy, trudny do powstrzymania oraz oporny na działanie tradycyjnie stosowanych leków – nie łagodzą one kaszlu, który stopniowo się nasila. Po napadzie kaszlu oraz w przerwach pomiędzy kolejnymi atakami pojawiają się trudności z nabieraniem powietrza. Utrudnionemu wdechowi towarzyszy głośny świst, który przypomina pianie koguta. To jeden z charakterystycznych objawów krztuśca, który pozwala postawić wstępną diagnozę. Kaszel w przebiegu krztuśca prowadzi do występowania wymiotów, może powodować pojawienie się wybroczyn na twarzy, a także niedotlenienia organizmu, które objawia się m.in. zaburzeniami świadomości oraz sinicą.

Bakterie krztuśca, które atakują drogi oddechowe, stają się także przyczyną innych problemów zdrowotnych. Na skutek uporczywego kaszlu może pojawić się np. nietrzymanie moczu, wypadanie odbytu, ostry ból w okolicy klatki piersiowej, który dodatkowo utrudnia oddychanie i jest związany z przesileniem mięśni.

Ostatnia faza choroby to faza zdrowienia, która może trwać kilka tygodni. W tym czasie częstość występowania napadów kaszlu znacznie się zmniejsza, stopniowo zanikając.

Objawy krztuśca w przypadku osób zaszczepionych to przede wszystkim przewlekły kaszel, który utrzymuje się dłużej niż 4 tygodnie, jednak nie towarzyszą mu wymioty oraz charakterystyczne pianie przy wdechu.

Podsumowanie

Krztusiec (koklusz) to jedna z wielu chorób zakaźnych o podłożu bakteryjnym. Możemy znacząco ograniczyć ryzyko związane z tą chorobą, przestrzegając terminów wykonywania szczepień ochronnych nie tylko w przypadku niemowląt i małych dzieci. Szczepienie przypominające powinny wykonywać także osoby dorosłe – jest ono zalecane co 10 lat. Kokluszem możemy zarazić się drogą kropelkową; choroba ta cechuje się wysoką zakaźnością, atakując około 80% osób, które miały kontakt z osobą zakażoną.